Houten voorwerpen blijven meestal niet lang bewaard in de bodem. Ze zijn kwetsbaar en vergaan snel of ze werden na gebruik weggegooid en verbrand in de haard. Des te bijzonderder dat sommige voorwerpen wel bewaard blijven zoals deze opmerkelijke tak.

Deze houten tak is waarschijnlijk een bijlschacht waarvan de bijbehorende bijl zelf helaas weggeraakt is. De steel is 49 cm lang, de schacht 13 cm en oorspronkelijk was de steel langer, want het uiteinde bleek afgebroken te zijn. Hij is gemaakt uit één stuk eikenhout, een tak met de aanzet voor een zijtak. Dat maakt het voorwerp sterker dan wanneer het uit meerdere stukken is opgebouwd.

Opvallende vorm

De vondst is tijdens een opgraving bij het provinciehuis in Haarlem gedaan in 2012-2015. De archeologen vonden daar in het duinzand onder meer plaggenwaterputten uit de ijzertijd en sporen van landinrichting uit de bronstijd en ijzertijd, zoals greppels en eergetouwkrassen. Bij de sporen van een boerenerf lag een houten voorwerp in een waterkuil. Er lagen meerdere takken in de kuil, maar door de vorm van deze tak dacht onze archeoloog: hier is iets mee, dit is geen gewone tak maar eerder een soort hak!

Gespleten

Met C14-datering is de ouderdom van zowel het hout als de waterkuil vastgesteld op circa 1685 voor Chr. in de midden bronstijd. De tak ging naar BIAX voor archeobotanisch onderzoek, waar bijzonder fijne bewerkingssporen op het hout aan het licht kwamen, evenals een spleet op de schacht. In de schacht zat oorspronkelijk mogelijk een randbijl vastgeklemd, omwikkeld met vezeltouw. Bij het maken of gebruik ervan is de schacht vermoedelijk te ver gespleten, wat hem onbruikbaar maakte. Het is denkbaar dat hij een tweede leven kreeg als puthaak, om een emmer aan vast te maken.

Prachtig geconserveerd

Oude bijlstelen worden niet vaak opgegraven en blijven ook zelden zo gaaf bewaard. Afgedankte houten voorwerpen konden immers altijd nog dienen als brandhout. Bovendien vergaat hout meestal snel en verdwijnt het vanzelf in de bodem. Deze bijlschacht is echter prachtig geconserveerd in een waterkuil, onder de grondwaterspiegel in het duinzand. In zulke vochtige omstandigheden, afgesloten van zuurstof, kan hout wel goed bewaard blijven. In alle eenvoud is het een mooi en alledaags voorwerp. Je kunt je zo voorstellen dat iemand eeuwen geleden voor zijn boerderij zat en de boomtak met een beitel bewerkte tot een handig gereedschap.